سال‌هاست که سازمان‌هایی مانند زیباسازی شهر تهران و پارک‌ها و فضای سبز شهر تهران برای توسعه فضاهای هنری و فرهنگی با برگزاری نمایشگاه‌ها و فضاهای جشنواره‌ای تلاش دارند تا آثار هنرمندان را وارد عرصه شهر کنند. این تلاش‌ها تاکنون بی‌نتیجه نمانده است. نصب مجسمه‌های بسیاری در سطح شهر تهران نتیجه برگزاری سه دوره سمپوزیوم مجسمه‌سازی در طول سال‌های گذشته بوده است. نتیجه برگزاری نمایشگاه‌های مختلف گل و گیاه را در سطح معابر و حاشیه بزرگراه‌های شهر تهران می‌توان مشاهده کرد. همچنین برگزاری نمایشگاه‌های مختلف مبلمان شهری باعث شده است که چهره شهر تغییری قابل توجه کند. امسال نیز چهارمین سمپوزیوم بین‌المللی مجسمه‌سازی شهر تهران با هدف ارتقای فرهنگ بصری شهر و غنی‌سازی شهر از آثار هنری در باغ موزه قصر برگزار شده‌است. سیدمجتبی موسوی، دبیر چهارمین سمپوزیوم بین‌المللی مجسمه‌سازی تهران در این‌باره توضیح داده است.
از زمان ناصرالدین شاه که نخستین مجسمه توسط یک هنرمند ایرانی ساخته شد تا زمان زنده‌یاد صدیقی که به احیای این هنر پرداخت فاصله زیادی نبود اما در طول این سال‌ها آثار بسیاری از دالان‌های پر پیچ و خم گالری به خیابان‌های دودگرفته تهران آمدند؛ آثاری که حتی با خاطرات مردم این شهر عجین شده‌اند. اما با این همه می‌توان گفت که هنر مجسمه‌سازی در کشور ما هنری بسیار جوان است. بنابراین مسئولان سازمان زیباسازی شهرداری اهداف مختلفی را برای برگزاری برنامه‌هایی از قبیل سمپوزیوم مجسمه سازی در دستور کار دارند. اهدافی که هم به ارتقای دانش بصری شهروندان کمک کند و هم توسعه این هنر را در برداشته باشد و در کنار آن سیمای شهر تهران نیز بهتر و جذاب‌تر شود.
چهارمین سمپوزیوم مجسمه‌سازی نیز همانند دوره قبل، توسعه مجسمه‌سازی با سنگ را مدنظر دارد. به گفته مسئولان برگزاری این سمپوزیوم، کشور ما دارای معادن مختلف از انواع سنگ است و سنگ به‌عنوان یکی از بهترین مواد مجسمه‌سازی، به‌صورت ارزان و راحت در دسترس قرار دارد اما متأسفانه استفاده از این ماده در مجسمه‌سازی ما جایگاه خود را به‌دست نیاورده است. سمپوزیوم چهارم به‌منظور معرفی و توسعه ایده‌ها و شیوه‌های اجرایی خلاق در زمینه مجسمه‌سازی با سنگ برای فضاهای شهری و همچنین شناسایی و معرفی هنرمندانی است که در خلق اینگونه آثار فعالیت داشته‌اند و تشویق و ترغیب هنرمندان مجسمه‌ساز برای به‌کارگرفتن سنگ به‌عنوان ماده اصلی مجسمه‌سازی است. در راستای سیاست‌های تعیین شده، سمپوزیوم در نخستین دوره آن با مصالح متنوع و ابعاد گسترده‌ای برگزار شد اما از دوره دوم به بعد تصمیم به تخصصی‌تر شدن این رویداد گرفته شد به‌طوری که سال 88در سمپوزیومی که در نگارخانه برگ برپا شده بود هنرمندان با آهن کار کردند. در دوره سوم این سمپوزیوم با استفاده از سنگ تراورتن آثاری دربرج میلاد تولید شد که هدف اصلی آن توسعه استفاده از سنگ با توجه به منابع و معادن متنوع و غنی سنگ و همچنین نصب این مجسمه‌ها در فضای شهری بود.
سید مجتبی موسوی- دبیر دوره های پیشین و فعلی سمپوزیوم بین‌المللی مجسمه‌سازی تهران- در این‌باره می‌گوید: متریال‌های خوب دیگری نیز برای استفاده مجسمه‌سازان وجود دارد اما با توجه به آنکه متأسفانه تاکنون سنت مستمری برای مجسمه‌سازی با سنگ نداشته‌ایم و از نخستین باری که زنده یاد صدیقی در آثارش به‌کار برد و بعدها زنده‌یاد صنعتی به شکل محدودتری از این ماده استفاده کرد دیگر هیچ مجسمه‌سازی را نمی‌شناسیم که به‌صورت تخصصی با سنگ کار کرده باشد. در دوره گذشته تعداد هنرمندانی که بتوانند با استفاده از سنگ به‌کار مجسمه‌سازی بپردازند از تعداد انگشتان دست هم کمتر بود، درحالی‌که در دوره چهارم که به سنگ مرمر اختصاص دارد تعداد هنرمندان این حوزه افزایش یافته است. گرچه بعید نیست که در دوره‌های آینده مواد دیگری را اضافه کرده یا سمپوزیوم مجسمه‌سازی با آهن و چوب را هم در کنار آن برگزار کنیم که اینها بستگی به‌نظر شورای سیاستگذاری دارد. بی‌تردید سیاست پایداری این مجسمه‌ها در فضاهای شهری می‌تواند ما را در استفاده از مواد دیگر راهنمایی کند.
افزایش آمار شرکت‌کنندگان در دوره چهارم سمپوزیوم
هر ساله سمپوزیوم مجسمه‌سازی از هنرمندان بیشتری برای خلق آثار هنری بهره می‌برد. بسیاری از این هنرمندان مجسمه‌سازانی هستند که از دیگر کشورها در این سمپوزیوم شرکت کرده‌اند. انگار قرار است پایتخت تهران، در کنار بهره‌بردن از آثار هنرمندان ایرانی، گالری بزرگی باشد از آثار هنرمندان بسیاری از کشورهای جهان. اما انتخاب هنرمندان براساس داوری ماکت‌های ارائه شده به سمپوزیوم و باتوجه به سوابق کاری هنرمندان صورت گرفته است. با توجه به اینکه در میان 300طرح رسیده به دبیرخانه جشنواره، آثاری وجود داشته که با وجود راه نیافتن به بخش اصلی، ارزش به نمایش درآمدن را داشت که در نمایشگاه جنبی سمپوزیوم در معرض دید عموم قرار گرفت. شورای انتخاب از میان 300طرح رسیده در بخش اصلی20هنرمند که 12هنرمند ایرانی و هشت هنرمند خارجی هستند و در بخش دانشجویی11نفر را به‌منظور اجرای آثار در ابعاد واقعی انتخاب کرده است که با هم به رقابت می‌پردازند. با توجه به اینکه موضوع خاصی برای سمپوزیوم مجسمه‌سازی درنظر گرفته نشده است و مجسمه‌سازان باید برای فضای باز شهری و مخاطب عام طرح ارائه می‌دادند به‌صورت ناخودآگاه بیشتر کارها به سمت آثار انتزاعی رفته است. با وجود این در میان آثار در حال اجرا، کارهایی که ترکیبی از فیگور و انتزاعی است هم دیده می‌شود.
بخش دانشجویی فقط مختص آن دسته از دانشجویان رشته مجسمه‌سازی بوده که تجربیاتی از مجسمه‌سازی با سنگ را داشته باشند. در طول سمپوزیوم شرایطی فراهم می‌شود که شهروندان علاقه‌مند و گروه‌های دانشجویی بتوانند به آسانی با هنرمندان آشنایی یافته و به‌طور مستقیم از مراحل اجرای اینگونه آثار بازدید کنند.
دبیر این سمپوزیوم می‌گوید: در این بخش آموزش بیشتر از هرچیزی مورد توجه ما بود و ترجیح دادیم دانشجویانی که تجربه کار با سنگ را دارند یا حداقل توانایی اجرا در این بخش را دارند وارد کار شوند و در کنار هنرمندان باسابقه‌تر به کسب تجربه و آموزش بپردازند.
موسوی در پاسخ به این سؤال که دلیل رقابتی شدن سمپوزیوم مجسمه‌سازی تهران چیست، عنوان می‌کند: سمپوزیوم‌ها دارای اهداف کلی هستند که ثابت است اما برگزار‌کنندگان هر سمپوزیوم در هر کشوری اهداف ویژه و خاصی را نیز برای کار خود تعریف می‌کنند. یکی از مهم‌ترین اهداف برگزاری سمپوزیوم از سوی سازمان زیباسازی، توسعه هنر در شهر است. توسعه، آموزش و فرهنگسازی در استفاده از هنر در شهر از اهداف برگزاری سمپوزیوم است، این در حالی است که برخی از سمپوزیوم‌ها رقابتی بوده و برخی رقابتی نیستند. با توجه به اهداف سمپوزیوم که از سوی شورای سیاستگذاری تعریف شده باید برای خلق بهترین اثر از سوی هنرمند، انگیزه ایجاد می‌شد و بهترین راه ایجاد انگیزه، رقابتی‌کردن سمپوزیوم است.
نصب مجسمه‌ها در سطح شهر
تمامی آثار سه سمپوزیوم گذشته در سطح شهر و مناطق 22گانه توزیع و نصب شده است. موسوی این را می‌گوید و ادامه می‌دهد: آثار مربوط به سمپوزیوم سوم که در برج میلاد برگزار شده نیز عمدتا در همان مکان باقی مانده و تعداد کمی از آنها به بوستان جوانمردان انتقال یافته است. همچنین یکی از کارهای سمپوزیوم سوم به‌صورت نمادین در باغ موزه زندان قصر نصب شده است. به‌احتمال قوی به‌خاطر فضای مناسب باغ موزه قصر، تعداد زیادی از مجسمه‌های دور چهارم سمپوزیوم در باغ موزه قصر جا نمایی می‌شود. با توجه به تعریفی که از میدان در شهرسازی شده است، مجسمه‌هایی که در میادین قرار می‌گیرند باید متناسب با این تعریف ساخته و نصب شوند و مجسمه‌های سمپوزیوم بیشتر در پارک‌ها، فضای سبز و فضاهای شهری قرار می‌گیرند. در مورد ساخت موزه مجسمه‌های شهری نیز باید بگویم که سازمان زیباسازی شهر تهران پیگیر این موضوع است و به‌احتمال زیاد در فاز بعدی بوستان بزرگ ولایت، زمینی برای احداث این موزه که محل نگهداری مجسمه‌های شهری است، در اختیار سازمان زیباسازی قرار می‌گیرد. برخی از آثار موزه‌ای نیز در نگارخانه برگ نگهداری می‌شود تا زمانی که موزه مجسمه‌های شهر تهران به بهره‌برداری برسد. آثار استاد صدیقی هم قالب‌گیری و کپی آن تهیه شده تا با احداث موزه، اصل آثار به این مکان منتقل شود.
آموزش،فرهنگسازی و رویداد جهانی
هنرمندان خارجی در سمپوزیوم چهارم حضوری جدی‌تر داشتند؛ این موضوعی است که دبیر چهارمین سمپوزیوم به آن اشاره می‌کند.وی معتقد است که برخی هنرمندان خارجی تجربه ده‌ها سمپوزیوم را دارند و تجربه‌خود را از سمپوزیوم ایران به دیگر کشورها منتقل می‌کنند به‌گونه‌ای که سفیر هنری ایران در دیگر کشورها محسوب می‌شوند. آنها با حضور خود علاوه بر انتقال تجربیات و دستاوردهایشان می‌توانند آنچه را که از ایران و مجسمه‌سازی ایران دیده‌اند به کشور خود و سایر رویدادهای بین‌المللی که در آن حضور پیدا کرده، منتقل کنند. یکی از دلایل ثبت‌نام قابل توجه خارجی‌ها در این دوره، اطلاع‌رسانی شرکت‌کنندگان خارجی دوره‌های قبل این سمپوزیوم بوده است.
توسعه هنر مجسمه‌سازی، توجه به مقوله آموزش و همچنین فرهنگسازی از دیگر مواردی است که سازمان زیباسازی در راستای این رویداد بین‌المللی به آن توجه کرده‌است. موسوی در این‌باره می‌گوید: برگزاری چنین سمپوزیومی ازجمله ویژگی‌های مختص خودمان است. درباره هنرمندان بین‌المللی ترجیح می‌دهیم که هر سال هنرمندان جدیدی را دعوت کنیم و تجربیات متفاوت و متنوعی را پیش روی هنردوستان قرار دهیم.
آثار این دوره توسط بهروز دارش، سعید شهلاپور و یک داور بین‌المللی از کشور یونان مورد قضاوت قرار می‌گیرد. سه برگزیده نهایی این سمپوزیوم نیز جوایز 100، 70و 50میلیون ریالی دریافت خواهند کرد. به همه شرکت‌کنندگان نیز گواهی شرکت در سمپوزیوم داده می‌شود. وی در پایان می‌گوید: استمرار هر رویداد هنری باعث قوام و ثبات آن می‌شود و آرزو داریم سمپوزیوم مجسمه‌سازی تهران و دوسالانه‌های مجسمه‌های شهری به این قوام برسند.
